The author of this paper, interested in the issues of values preference, meaning in life and altruism among university students has attempted to show a relation between them in the present period of clearly noticeable socio-cultural change. The study was conducted in 2009-2010 in Kraków among university students. The age of the respondents ranged from 21 to 25. 200 sets of correctly completed questionnaires were used for the results analysis. In order to show values preference among university students Rokeach’s ValueSurvey (...) was used. The level of a sense of meaning in life was measured by means of Crumbaugh and Maholick’s Purpose in Life Test. Moreover, Śliwak’s Questionnaire of Altruism was applied to measure the level of altruism. It was found that students with a high level of altruism are accompanied by a higher level of meaning in life than students with a low level thereof. Terminal values significantly correlate with meaning in life in groups of students with a high and low level of altruism. Among terminal values, values personal in character appear to be more strongly related to meaning in life than values social in character. (shrink)

Historia religii jednoznacznie wskazuje, że religia nie stanowi wyłącznie jakiejs idei ani że nie jest jedynie systemem praktyk kultowych. Jest przede wszystkim spotkaniem czlowieka z sacrum, z boskością, i nawiązaniem dialogu z rzeczywistością transcendentną. Do spotkania z sacrum moze dojść na drodze poznania wewnętrznego, na podstawie obserwacji świata odczytywanego jako symbol czegoś ponad nim, słuchania słowa Bożego, doznawania wizji lub oświecenia. Jest ono uwarunkowane działaniem całego czlowieka, zarówno jego uczuć, jak i rozumu. W tym spotkaniu człowiek otwiera się na sacrum (...) całym sobą, w swej psycho-fizycznej strukturze. Antoine Vergote, współczesny psycholog belgijski, ukończył studia fiozoficzne i teologiczne w Lowanium. Formację psychologiczną i psychoanalityczną zdobył w Paryżu. W praktyce zawodowej i w badaniach naukowych zajął sie problematyką religijnosci jednostki. Interesuje go przede wszystkim problem doświadczenia religijnego. Szuka odpowiedzi na pytanie: w jakim stopniu potrzeby, pragnienia i frustracje oddziałują na postawy religijną człowieka? W szczególności, w jakim stopniu obrazy ojca i matki mają wpływ na postawy religijny dziecka? Co sprawia, ze człowiek jest religijny? (shrink)

The article reviews the book L' esperienza tragica come iniziazione: Lev Šestov [Tragic Experience as Initiation: Lev Shestov], by Aleksander Posacki.

The article reviews the book Philosophia Vitam Alere. Prace dedykowane Profesorowi Romanowi Darowskiemu SJ z okazji 70-lecia urodzin, edited by Stanisław Ziemiański S.J.

The attempts of the psychological interpretation of religious experience have started at the end of the 19th century. They were undertaken by F. Schleiermacher, E. Starbuck and W. James, followers of the subjective conception of religion and religious experience. They reduced religion only to subject-empiristic sphere, but for them religion is still a kind of experience of contact with something that could be called „Divine".

Le P. Stanislas Szadurski s'est acquis par ses ecrits un renom de forte intelligence et de tete de file de la pensee des philosophes jesuites du XVIIIe siecle en Pologne. On s'interesse de plus en plus a sa personne et a ses conceptions que l’on veut prouver sur documents et connaitre plus largement sa place dans l’histoire do la pensee philosophique. D'ou notre ouvrage sur Szadurski, ouvrage qui est la premiere monographie a partir de sources biographiques et doctrinales inconnues jusqu'ä (...) maintenant du public. Notre texte comprend : 1) quelques donnees bibliographiques, 2) une breve biographie de Szadurski, 3) la presentation de ses conceptions philosophiques principales, divisees en logique, metaphysique, physique, une courte synthese do tout son enseignement. (shrink)

The year 2001 marks the thirtieth anniversary of the death of Jan Karol Dorda, a Jesuit who devoted a substantial part of his life in the priesthood to literary work, and scientific, especially philosophical enquiry - alongside his pastoral and administrative duties in the Society of Jesus. Father Dorda held a degree in mathematics and physics, but had a special interest in philosophy. In this paper I shall be concerned with his philosophical opinions, only some of which have been published, (...) while the majority of his unpublished manuscripts are preserved in the archives of the Southern Polish Province of the Society of Jesus in Cracow. The reason why his work has never been published is not because of low quality, but due to the difficult conditions prevalent in the post-war Communist period in Poland, and also because of the cautious attitude adopted by the censors and reviewers to whom Dorda submitted his work for assessment. (shrink)

The year 2001 marks the thirtieth anniversary of the death of Jan Karol Dorda, a Jesuit who devoted a substantial part of his life in the priesthood to literary work, and scientific, especially philosophical enquiry - alongside his pastoral and administrative duties in the Society of Jesus. Father Dorda held a degree in mathematics and physics, but had a special interest in philosophy. In this paper I shall be concerned with his philosophical opinions, only some of which have been published, (...) while the majority of his unpublished manuscripts are preserved in the archives of the Southern Polish Province of the Society of Jesus in Cracow. The reason why his work has never been published is not because of low quality, but due to the difficult conditions prevalent in the post-war Communist period in Poland, and also because of the cautious attitude adopted by the censors and reviewers to whom Dorda submitted his work for assessment. (shrink)

`On Usury`, the treaty by Martin Smiglecki SJ, was the first strictly scientific attempt to show the economic and social background of the bourgeois and peasant social stratum in Poland and Lithuania at the turn of the 16th and 17th centuries. The author, being an excellent logician, expressed his views in a very precise way, limiting his technical language to a minimum, so that his treatise would be understandable to readers from a range of social positions and circumstances. Its careful (...) analysis of the socio-economic situation and clear formulation of its postulates enabled it to function, over the course of two centuries, as a practical manual imparting guidance to the ruling class as they sought to maintain a just and fair stance in their dealings with the burghers and peasants. Smiglecki’s ideas have become a reference point for many generations of professors of moral philosophy and folk preachers seeking to raise social issues in their own works. (shrink)

Das Buch über J. Mirewicz wurde von Slawomir Szczyrba, einem Lehrbeauftragten des Priesterseminars in Łódź, als Doktorarbeit unter der Leitung von Professor Bischof B. Bejze verfaßt. Szczyrba rechnet seine Arbeit der religionsphilosophischen Werken zu. Er will die These nachweisen, daß die Stellung des Menschen gegenüber Gott einen bedeutenden Einfluß auf sein Wertsystem und, in weiterer Folge, auf sein moralisches Benehmen hat. Derselben Meinung war auch Mirewicz. In Hinsicht auf die ethische Implikationen der Bejahung Gottes gehört das Hauptthema der vielartigen Tätigkeiten (...) Mirewicz's zu der immerwährend aktuellen und offenstehenden Frage nach der Selbständigkeit der Ethik. (shrink)

The studies on the history of logic in the Polish schools of the Commission for National Education in the period of the Enlightenment that have been published up to date evaluate the educational practice with respect to its accordance to Condillac’s work. His textbook was indeed order by the Commission for its schools, and it was also evaluated highly, but it was not published in the Polish language. From the rules of the Commission and its didactic practice, which made use (...) of a series of the most eminent eclectic textbooks on logic then functioning in the European school, we can deduce that the Commission must have evaluated Condillac’s book as too one-sided. Aside to his approach, there functioned in then Polish school a number of other studies. The Commission exposed a textbook written by the French Jesuit, Claude Buffier, in the first place. Despite the fact that he was close to modern solutions, e.g. Descartes’ and Locke’s, nevertheless he showed respect for scholastic tradition. Accordingly, he presented a group of solutions well-known from the traditional approaches. He only emphasised, in the modern spirit, how important is the veracity of the premises of syllogism as the fundamental condition for the veracity of the conclusion. It follows that the role of the theory of reasoning was limited and at the same time the value of epistemological problems was stressed. (shrink)

The article reviews the book Adam Adamandy Kochański. Studium z dziejów filozofii i nauki w Polsce w XVII wieku, by Bogdan Lisiak.

“Przeglad Powszechny” first appeared in 1884, when the Jesuits in Krakow agreed to take over “Przeglad Lwowski” from Fr. Edward Podolski, who had been its editor. At the turn of the 19th and 20th centuries, the editors-in-chief of the “Przeglad” were Marian Ignacy Morawski SJ, Jan Pawelski SJ, Jan Urban SJ and Jan Rostworowski SJ. Thanks to their efforts and extensive prior editorial experience, “Przeglad” stood for a high level of quality, and was one of the most highly valued social (...) and cultural journals devoted to religious, philosophical, ethical, cultural, historical and political issues. The overriding aims set out by the editors of the review were the dissemination of properly Catholic principles of conduct and obedience to the Church. The article will present the social thought of the Jesuits as they appeared in “Przeglad Powszechny” from the time of its inception until the recovery of Poland’s independence. (shrink)

The article reviews the book Korespondencja Adama Adamandego Kochańskiego SJ, edited by Bogdan Lisiak.

Na spotkaniu jezuitów-filozofów z terenu Europy w Padwie 29 sierpnia 1996 r. o. Joseph Schmidt SJ wykladowca w jezuickiej Hochschule für Philosopie w Monachium wygłosił referat pt.: Kontingenz - Freiheit - Theodizee [Przygodność - Wolność - Teodycea]. Sposród trzech punktów jego referatu ustosunkuję się tylko do pierwszego, ponieważ rozumienie naszej wolności i dobroci Boga zależy od rozumienia przygodności bytu.

This article discusses the problem of movement. The meaning of the term “movement” has undergone more changes in the course of history than any other term. The main change has been the immobilizing of movement. To show this, the author briefly presents the vicissitudes of its development from antiquity to the present. The relation between force and movement is also considered. In this matter the author follows the approach of Fr. John Dorda SJ, who proves that forces are not efficient (...) causes, but rather formal causes. The fields of forces do not influence movement generally, but only its shape and trajectory. To illustrate this, four cases are presented and the Lorentzian equation is adduced. The problem of the ontological status of movement has been discussed at some length. It is argued that movement cannot be reduced to geometrical relations alone. (shrink)

L'attivita dei gesuiti polacchi e lituani durante il primo secolo della loro presenza in Polonia non si limitava, naturalmente, ad uno stretto cerchio dell’ambiente universitario di Vilna, anche se l’operato di questo centre educative, dal quale uscivano i futuri quadri politici e amministrativi dello Stato polacco-lituano, sarebbe gia di per se sufficientemente rappresentativo. Infatti, l’accrescere dell’interesse accademico per la questione sociale, registrato a Vilna, era di data posteriore rispetto all'attivita pratica, svolta su questo campo ormai da piu di 70 anni (...) ad opera dei gesuiti non impegnati direttamente airinsegnamento universitario o medio. Furono proprio loro a creare im clima che consent! ed ispirö sia la pubblicazione del trattato di MARCIN ŚMIGLECKI SJ, che gli scritti degli altri. Vi furono anche diversi documenti, emanati appositamente sia dai rispettivi Generali della Compagnia di Gesu a Roma, sia dai Provinciali locali, sia infine da Visitatori delle Province Polacca e Lituana della Compagnia. Detti documenti, insieme alle opere non filosofiche meritano d'esser presentati in questo articolo. (shrink)

Na spotkaniu jezuitów-filozofów z terenu Europy w Padwie 29 sierpnia 1996 r. o. Joseph Schmidt SJ wykladowca w jezuickiej Hochschule für Philosopie w Monachium wygłosił referat pt.: Kontingenz - Freiheit - Theodizee [Przygodność - Wolność - Teodycea]. Sposród trzech punktów jego referatu ustosunkuję się tylko do pierwszego, ponieważ rozumienie naszej wolności i dobroci Boga zależy od rozumienia przygodności bytu.

W niniejszym artykule przedstawiam lub rekonstruuję oraz krytycznie komentuję argumenty za istnieniem Boga podane przez Stanisława Ziemiańskiego SJ. Wśród tych argumentów odróżniam argumenty ogólnometafizyczne, metafizyczno-przyrodnicze oraz metafizyczno-antropologiczne. Głównym założeniem argumentów ogólnometafizycznych jest teza o niekonieczności powiązania istnienia z różnymi treściami/istotami bytów (przygodność istnieniowa/radykalna) oraz form substancjalnych lub przypadłościowych z ich podmiotami (przygodność istotowa/częściowa). Gwarantem zachodzenia tego powiązania ma być Bóg jako byt, w którym związek między wymienionymi czynnikami przyjmuje charakter konieczny. Argumenty metafizyczno-przyrodnicze nie są aż tak abstrakcyjne, lecz odwołują się (...) do pewnych danych kosmologii (Wielki Wybuch, negentropia) i biologii (powstanie organizmów żywych jako samopowielających się całości funkcjonalnych). Odwołanie się do działania Boga ma wyjaśniać te (same w sobie) jednorazowe lub znikomo prawdopodobne zdarzenia lub zjawiska. Na inne dane zwracają uwagę argumenty metafizyczno-antropologiczne. Są to mianowicie następujące, powszechnie występujące wśród ludzi, fenomeny: pragnienie szczęścia, poczucie prawa moralnego, oddawanie czci istocie najwyższej. Według omawianego Autora wyjaśnienie tych fenomenów jedynie w odwołaniu do czynników psychologicznych i społecznych jest niesprawne. Natomiast stają się one zrozumiałe, gdy potraktujemy je jako odmiany ludzkich odniesień do realnie istniejącego Boga. Dyskutując powyższe argumenty, zwracam uwagę na szanse i ograniczenia argumentacji teistycznej we współczesnych dyskusjach filozoficznych. Wartość argumentów metafizyczno-przyrodniczych zależy od zmieniającego się stanu wiedzy naukowej, a argumentów metafizyczno-antropologicznych – od zmieniających się ludzkich nastawień. Od powyższych zależności wolne są argumenty ogólnometafizyczne, jednak wydają się one zbyt abstrakcyjne dla współczesnego czytelnika. (shrink)

W artykule autor przedstawia dorobek o. Ziemiańskiego SJ na polu metafizyki. Okazją do tego był jubileusz 90. urodzin, z którego perspektywy można pełniej docenić wkład Jubilata w tę dziedzinę filozofii. Prezentację rozpoczyna przybliżenie kontekstu historycznego kształtowania się myśli filozoficznej o. Ziemiańskiego, gdzie podstawową rolę odegrała filozofia tomistyczna, skoncentrowana w ówczesnych polskich realiach na dyskusji z marksizmem. Dyskusja ta nie sprowadzała się wyłącznie do odkrywania ograniczeń i krytyki marksizmu. Przedstawiciele tomizmu proponowali własną interpretację rzeczywistości, odznaczającą się większym realizmem i bardziej przekonującą (...) racjonalnością. Kolejny punkt poświęcony został koncepcji metafizyki o. Ziemiańskiego, nawiązującej do tradycji arystotelesowsko-tomistycznej, wzbogaconej elementami zaczerpniętymi ze współczesnych kierunków filozoficznych oraz nauk szczegółowych. Pośród najbardziej charakterystycznych cech tego ujęcia wskazano oparcie na doświadczeniu i zorientowanie na byt realnie istniejący, metodę _abstractio totius_, poznawczy realizm i maksymalizm, jak też ukierunkowanie na poznanie bytu absolutnego. W dalszej kolejności omówiono wkład Ziemiańskiego w interpretację kluczowych zagadnień metafizycznych, takich jak transcendentalia, przygodność, celowość czy struktura bytu. Podkreślono, iż opowiadał się on za egzystencjalną naturą transcendentaliów, a przez to ich niesprowadzalnością do pojęć uniwersalnych. Ponadto, w ciekawy sposób przedstawił specyfikę relacji wiążącej byt przygodny z bytem koniecznym, jak również uzasadnienie konieczności istnienia przyczyny celowej oparte na analizie wewnętrznej struktury bytu. Ważnym jego wkładem do refleksji nad strukturą bytu było także opracowanie problematyki relacji w ujęciu F. Suareza oraz ukazanie funkcjonalnych aspektów złożenia bytu z istoty i istnienia. W zakończeniu odnotowano wnioski koncentrujące się na znaczeniu metafizyki jako bazowej dziedziny poznania filozoficznego. (shrink)

Celem artykułu jest omówienie poglądów prof. Stanisława Ziemiańskiego dotyczących znaczenia nauk przyrodniczych dla filozofii i teologii oraz relacji między naukami przyrodniczymi, filozofią i teologią. Na tle teodycealnego stanowiska o. Ziemiańskiego, zaproponowanego w ramach jego teologii naturalnej, został zaprezentowany sposób, w jaki autor wykorzystuje dane nauk przyrodniczych w swoich poszukiwaniach filozoficznych. Ziemiański przyjmuje stanowisko, które cechuje się ostrożnością, a nawet zachowywaniem pewnego rodzaju dystansu wobec obrazu świata kreowanego przez współczesne przyrodoznawstwo. W szczególności nie podziela filozoficznej interpretacji naukowego obrazu świata, która miałaby (...) prowadzić do panewolucjonizmu rozciągniętego na całość historii wszechświata. Na tle współczesnych stanowisk licznych polskich przedstawicieli ewolucjonizmu teistycznego, wywodzących się z katolickich środowisk intelektualnych, którzy starają się uzgadniać ewolucję z kreacją na gruncie filozofii, poglądy Ziemiańskiego są mniej typowe i niewątpliwie wyróżniają się owym antyewolucjonistycznym rysem. Analizę stanowiska Ziemiańskiego rozpoczęto od rekonstrukcji jego ujęcia teoriopoznawczego i metodologicznego w zakresie dotyczącym statusu nauk przyrodniczych, filozofii i teologii oraz obrazów rzeczywistości materialnej, jakich one dostarczają. W dalszej części omówiono wybrane kwestie przedmiotowe, które mieszczą się w obszarze zagadnienia relacji między naukami przyrodniczymi i teologią, a które podejmował Ziemiański, w szczególności problematykę dotyczącą genezy wszechświata i pochodzenia życia biologicznego. Następnie podjęta została próba odtworzenia ogólnego obrazu relacji między nauką i religią (naukami przyrodniczymi i teologią), a także rozumem i wiarą, w związku ze sposobem ujmowania przez Ziemiańskiego między innymi kontrowersji kreacjonizm – ewolucjonizm, zagadnienia momentu animacji płodu ludzkiego oraz grzechu pierworodnego, cierpienia i śmierci. Na zakończenie do niektórych twierdzeń Ziemiańskiego ustosunkowano się krytycznie i polemicznie. Wspólnym mianownikiem dla tych uwag jest znaczenie wpływu przyjmowanych założeń metafizycznych na interpretację i wykorzystanie danych naukowych w tworzeniu filozoficznego i teologicznego obrazu świata. (shrink)

This article offers a brief report on the main scientific, philosophical and other output of Professor Stanisław Ziemiański SJ, up to the year 2006.

W artykule Jedna czy wiele dusz? Stanisław Ziemiański SJ omawia dwa stanowiska dotyczące problemu genezy duszy ludzkiej – kreacjonizm i traducjanizm. Według nauki Kościoła Katolickiego „każda dusza duchowa jest bezpośrednio stwarzana przez Boga nie jest ona 'produktem' rodziców - i jest nieśmiertelna : DS 1440.), nie ginie więc po jej oddzieleniu się od data w chwili śmierci i połączy się na nowo z ciałem w chwili ostatecznego zmartwychwstania". Jest to stanowisko kreacjonizmu osobowych, indywidualnych dusz ludzkich. Natomiast traducjanizm stoi na (...) stanowisku, że dusza ludzka jest przekazywana dziecku przez rodziców. Pan Bóg stworzył duszę ludzką tylko jeden raz - w momencie powołania do istnienia naszych Prarodziców. I ta „jedna jedyna" dusza przekazywana jest w procesie biologicznego rozmnazania się osób ludzkich. (shrink)

The Jesuit Faculty of Philosophy in Cracow has existed since 1934, when it was erected by the Congregation for Seminaries and Universities. For the first 55 years it educated only the Jesuits, but since 1989 it has been opened to the laity as well. A memorial book Philosophia Rationis Magistra Vitae was published to celebrate the 70th anniversary of the Faculty of Philosophy with special dedication to its Professors: Fr. Roman Darowski SJ, Fr. Piotr Lenartowicz SJ, and Fr. Stanislaw Ziemiański (...) SJ. All of them have worked at the former Faculty of Philosophy which is now the Faculty of Philosophy of Ignatianum. In these past few years, Fr. Ziemiański and Fr. Lenartowicz have celebrated their 70th birthday, during this year Fr. Darowski will celebrate such jubilee. The book consists of two volumes. The first contains congratulatory letters from Provincials of the Polish Jesuits to the Jubilarians. It also contains a short history of the Jesuit Faculty of Philosophy in Cracow, and provides presentations of the professors celebrating their anniversaries. (shrink)

El autor sostiene que la importancia de abordar el concepto de paradigma desde la teología surge tanto desde el objetivo cristiano de actuar en la construcción del Reino anunciado por Jesús, como a partir de que “la mayoría de los problemas no pueden resolverse al nivel en que vienen planteados” –axioma del que no se escapa la ciencia teológica. A partir de ello, postula reflexionar sobre los inicios de paradigmas a lo largo de la historia de la teología; por qué (...) los teólogos y el magisterio los han adoptado, y por qué se cambiaron en determinadas épocas. (shrink)

część I. [without special title] -- część II. [without special title ]-- część III. [without special title] -- część IV. Geneza życia biologicznego.